وبلاگ مجلات معتبر علمی

» ایمپکت فاکتور

ایمپکت فاکتور (Impact Factor) یک مجله‌ی آکادمیک، معیار نمایش میانگین سالانه تعداد ارجاعات به مقالات منتشر شده در آن مجله است. ایمپکت فاکتور به عنوان نشان‌دهنده‌ی اهمیت نسبی هر مجله در حوزه تخصصی خود کاربرد گسترده ای دارد؛ مجلات با ایمپکت فاکتور بالا، اغلب مهمتر از مجلات با ایمپکت فاکتور پایین هستند.

ایمپکت فاکتور توسط یوژن گارفیلد، بنیانگذار مؤسسه Scientific Information اختراع شد و از سال ۱۹۷۵ تاکنون هر ساله برای مجلات معتبر علمی محاسبه و ارائه میشود

کاربرد ایمپکت فاکتور

از ایمپکت فاکتور برای مقایسه مجلات مختلف در یک زمینه خاص استفاده میشود و این پارامتر عملا پر استفاده ترین روش طبقه بندی ارزش مجلات علمی و آکادمیک، می باشد. به گونه ای که مجلات با ایمپکت فاکتور بالاتر به عنوان مجلات بهتر طبقه بندی می شوند و بسیاری از دانشگاه ها برای دخالت دادن مقاله در رتبه بندی اساتید یا دانشجویان مقادیر حداقل مورد نیاز برای ایمپکت فاکتور در نظر می گیرند. البته چون محاسبه ایمپکت فاکتور با در نظر گرفتن کل مقالات انجام می یگرد، به تنهایی برای رتبه بندی تک تک مقالات کافی نیست. پایگاه وب آو ساینس بیش از ۱۱هزار مجله علمی و علوم اجتماعی را نمایه کرده و برای آن ها پارامتر ایمپکت فاکتور را محاسبه و منشر می کند.

یمپکت فاکتور impact factor اغلب به صورت مخفف IF نشان داده میشود به صورت میانگین تعداد دفعاتی که مقالات یک مجله در دو سال قبل از آن رفرنس داده می شود تعریف می شود. ایمپکت فاکتور به وسیله Eugene Garfield (بیانگذار موسسه تامسون ISI که بخشی از تامسون رویترز است) بنیان گذاری شد. ایمپکت فاکتور مجلات هر ساله برای مجلاتی که در لیست مجلات تامسون رویترز قرار دارند تعیین می شود. در پایان هر سال، مجله های تحت پوشش فهرست نویسی ISI که در فهرست وبگاه علم (Web of Science=WOB) قرار گرفته اند، ارزیابی می شوند. این موسسه هر سال در ماه ژوئن (ماه 6 میلادی) ایمپکت فاکتورهای مجلات در سال قبل را منتشر میکند که البته دستیابی به این ایمپکت فاکتورها هم رایگان نیست. مثلا در ماه جون 2012 ایمپکت فاکتورهای مجلات در سال 2011 انتشار پیدا کرد . و این ایمپکت فاکتور به مدت یکسال هم معتبر است یعنی تا انتشار ایمپکت فاکتور سال بعد..... این شاخص مهمترین و در عین حال کاربردی ترین شاخص ارزیابی مجله ها از نظر ISI است.

اما نحوه محاسبه ایمپکت فاکتور (impact factor) یک مجله:

فرضا اگر در سال 2010 جمعاً 40 ارجاع به یک مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال 2008 تعداد 26 مقاله و در سال 2009 تعداد 24 مقاله چاپ شده باشد، ضریب تاثیر یا ایمپکت فاکتور آن مجله از تقسیم 40 بر 50 به دست می‌آید که 0.80 است. یعنی به طور متوسط هر مقالهٔ آن نشریه 0.80 مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است. بنابراین ایمپکت فاکتور تابع یک دوره سه ساله است که دو سال آن برای چاپ مقاله ها و سال سوم مربوط به ارجاعات به مقالات دو سال قبل است.

Immediacy index

Immediacy index که به آن شاخص آنی نیز گفته می شود مربوط به همان سال است و سالهای قبل در آن تاثیری ندارد. بعنوان مثال ضریب آنی برای مجله ای در سال 2010 از تقسیم تعداد ارجاعات به مقالات سال 2010 آن مجله به تعداد کل مقالاتی که مجله مذبور در سال 2010 چاپ کرده است.

مزایا و مشکلات ایمپکت فاکتور چیست؟

از وقتی که ضریب اثر مطرح شده است، مشاجرات زیادی پیرامون آن صورت گرفته و بسیاری آن را غیر علمی و نامعتبر دانسته اند. ضریب اثر یک مقیاس کلی برای ارزیابی اعتبار یک مجله می باشد اما باید در استفاده از آن نیز احتیاط کرد:

نباید ضریب اثر رشته های مختلف را با هم مقایسه نمود. برای مثال روانشناسی یک رشته بین رشته است و محققان رشته های بسیاری از آن استفاده می کنند به همین دلیل ضریب اثر مجلاب آن اغلب بالا می باشد، اما برای مثال رشته پرستاری به دلیل اینکه تخصصی است و فقط محققان این رشته از مطالب آن استفاده می کنند، مجلات آن دارای ضریب اثر کمتری می باشد.

ضریب اثر مجلات ISI انگلیسی بالاتر از مجلات چاپ شده به سایر زبان ها می باشد.

در برخی رشته ها سرعت پژوهش بالا می باشد مانند زیست شناسی و ایمونولوژی، اما در برخی از رشته های دیگر از جمله علوم انسانی یک مقاله در طول زمان می تواند اثر خود را بگذارد، برای این رشته ها معمولاً ضریب اثر 5 ساله معتبر تر می باشد.

برخی مجلات، مقالات خود را به صورت رایگان در اینترنت منتشر می کنند برای استفاده از برخی مجلات دیگر باید پول پرداخت گردد. این عامل می تواند بر ضریب اثر هم تاثیر گذار باشد.

۰ نظر / ۴۹ بازدید